Gauss (1777 - 1855)
Alman astronomu, matematikçisi ve fizikçisidir.
Daha çocukluðunda, erken geliþmiþ zekasý,
matematiðe karþý zekasýyla sivrildi ve Brounseweig
dükünün ilgisini çekti. Dük, okul masraflarýný
üzerine alarak O' nu Göttingen Üniversitesine gönderdi.
Henüz 16 yaþýndayken Herschel'in 1781 de keþfettiði
Uranüs gezegeninin yörünge elemanlarýný hesaplayarak,
Yer'in bir noktasýndan yapýlan ölçülerle,
bu gezegenin yörünge elemanlarýný bulmaya yarayan
ve günümüzde hala kullanýlan bir metot ortaya koydu.
1798 de Helmesdt'e yaptýðý bir inceleme gezisinden sonra,
Braunschweig'a döndü ve birkaç yýl içinde
kendisini büyük matematikçiler sýrasýna
koyacak bir seri çalýþma raporu yayýmladý.
Sayýlar üzerine incelemeleri topladýðý Disqvisitiones
Arithmetice'de (Aritmetik Araþtýrmalara) (1805), eþitlikleri,
ikinci dereceden þekilleri, serilerin yakýnsaklýðýný
v.b. ele aldý. Piazzi tarafýndan 1810 da, küçük
gezen Cerez'in keþfinden sonra Gauss, çeþitli gökmekaniði
araþtýrmalarý yaptý, hayatýnýn
sonuna kadar baðlý kalacaðý Göttingen rasathanesine
müdür oldu (1807) .Theoria Motus Corporum Coelestium Ýn
Sectionibus Conicis Solem Ambientium (Konik kesitIi ? gökcisimlerinin
güneþ çevresindeki hareket kuramý) (1808) adlý
ünlü eserini yazd1. Legendre ile hemen ayný zamanda düþündüðü
ve daha önce 1797 de yararlandýðý ?- en küçük
kareler metodundan (1821) baþka, yanýlmalar teorisi ve iki
terimli denklemlerin çözümü için genel bir
metot buldu; uygun-tasvir üzerine araþtýrmalar, yüzeylerin
eðriliði ve Disqvisitiones Generales Carca Sperficien Curvas'ta
(eðri yüzeyler üzerine genel araþtýrmalar)
(1827) , ispat ettiði ünlü teoremi de yazmak gerekir. Bu
teoreme göre, bükülebilen fakat uzatýlamayan bir
yüzeyin eðriliði, yani eðriliklerinin çarpýmý
deðiþmez.
Göttingen ile Altona arasýndaki meridyen yayýnýn
ölçülmesi sýrasýnda (1821,1824), Gussu,
geodezi çalýþmalarýnda ýþýklý
iþaretler verebilmek için, kendi adýný taþýyan
Helyotropu tasarladý. Optik alanýnda, eksene yakýn
ýþýk ýþýnlarý için
düzenlenmiþ merkezi optik sistemlerinin genel teorisini kurdu.
Elektrikle özelIikle magnetizma ile ilgilendi, bu alanda magnetometreyi
icat etti. Ve Resultate Aus Den Beabochtungen Des Manetischen Vereins
(Yer magnetizmasýnýn genel kuramý) (1839), adlý
eserinde, magnetizmanýn, matematik teorisini formülleþtirdi.
Suclides'ci olmayan hiperbolik geometrinin keþfinde, bu konuda hiç
bir þey yayýmlamamýþ olmakla birlikte, Gauss,
Balyai ve Labocewsky'den önce çalýþmalar yapmýþ
ve baþarý saðlamýþtý.
|